Loại công tắc này thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu nhiều chế độ hoạt động, chẳng hạn như điều chỉnh tốc độ quạt, tăng giảm âm lượng loa, hoặc chuyển đổi kênh trên thiết bị điện tử.

Cấu tạo

Công tắc xoay là một thành phần quan trọng trong tủ điện 3 pha, được cấu tạo từ các bộ phận chính như sau:

• Tiếp điểm:

  • Tiếp điểm tĩnh: Phần cố định, không di chuyển.
  • Tiếp điểm động: Có thể di chuyển để thực hiện chức năng đóng hoặc mở mạch điện.
  • Tiếp điểm phụ: Hỗ trợ đóng mạch khi cần.
  • Tiếp điểm mở: Dùng để ngắt mạch điện khi hoạt động.

• Hệ thống thanh dẫn:
  Các thanh dẫn điện đảm bảo truyền tải dòng điện qua công tắc với công suất phù hợp đã được thiết lập.

• Nam châm điện:
  Thiết bị chuyển đổi dòng điện từ một chiều sang xoay chiều, đảm bảo công tắc vận hành hiệu quả khi có dòng điện đi qua.

• Cuộn dây dẫn:
  Giúp việc thay đổi chiều dòng điện diễn ra nhanh chóng và thuận tiện.

• Lò xo:
  Bao gồm lò xo nhả, lò xo tiếp điểm, và lò xo giảm chấn, tăng cường tính ổn định và độ bền cho công tắc khi vận hành.

• Nút vặn và vít đầu nối:
  Các thành phần này hỗ trợ người dùng dễ dàng điều chỉnh và kết nối công tắc với hệ thống điện.

Nhờ sự kết hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, công tắc xoay đảm bảo hiệu suất hoạt động ổn định và độ bền cao trong môi trường điện công nghiệp.

Nguyên lý hoạt động

Mặc dù có sự khác biệt về mẫu mã và thiết kế, các công tắc này đều hoạt động theo nguyên lý chung. Khi trục chính quay, các chốt sẽ di chuyển đến các vị trí khác nhau, tiếp xúc với các đầu nối điện tương ứng. Điều này kích hoạt mạch kết nối, thay đổi trạng thái từ bật sang tắt hoặc ngược lại. Mạch kết nối này đi qua một bộ phận hình tròn gọi là wafer. Tùy theo từng thiết kế hoặc ứng dụng cụ thể, mạch sẽ được kết nối phù hợp.

Hầu hết các công tắc này đều sử dụng bánh xe có thiết kế dạng hình sao hoặc có khía. Các công tắc với bề mặt nhẵn là rất hiếm. Thiết kế đặc biệt này giúp công tắc không dừng lại ở vị trí trung gian giữa các điểm tiếp xúc. Để đạt được mục đích này, các công tắc thường được bổ sung lò xo làm chốt giữ.

Các đầu cuối được bố trí xung quanh trục quay với khoảng cách cố định, thường ở các góc 30°, 45°, 60° hoặc 90°. Góc này xác định số lượng vị trí chuyển đổi có sẵn của công tắc. Người dùng có thể lựa chọn số lượng góc phù hợp với nhu cầu sử dụng.

Các loại công tắc xoay

• Công tắc xoay đơn vị trí (SPST): Điều khiển một mạch điện. Quay nút để mở hoặc đóng mạch.
• Công tắc xoay đôi vị trí (DPST): Điều khiển hai mạch điện độc lập. Khi quay nút, cả hai mạch cùng mở hoặc đóng.
• Công tắc xoay đơn chuyển (SPDT): Điều khiển một mạch điện với hai tiếp điểm. Chuyển đổi mạch giữa hai tiếp điểm khi quay nút.
• Công tắc xoay đôi chuyển (DPDT): Điều khiển hai mạch điện độc lập với bốn tiếp điểm. Chuyển đổi cả hai mạch điện giữa hai tiếp điểm tương ứng.
• Công tắc xoay nhiều vị trí: Cho phép chọn giữa nhiều chế độ hoạt động. Ví dụ: Công tắc xoay 3 vị trí, 4 vị trí, v.v.
• Công tắc xoay vòng biến (Rotary Encoder): Không có vị trí cố định, thường dùng trong điều chỉnh âm lượng hoặc tín hiệu kỹ thuật số.

Ưu và nhược điểm của công tắc xoay

Ưu điểm:

• Đa dạng vị trí: Công tắc có khả năng dừng ở nhiều vị trí khác nhau, giúp người dùng linh hoạt trong việc điều khiển.
• Nhiều tiếp điểm: Một vị trí công tắc có thể điều khiển nhiều tiếp điểm khác nhau, tối ưu hóa không gian và tính năng.
• Vòng quay điều khiển: Khả năng tắt/bật mạch tùy theo vị trí khác nhau là điểm nổi bật, không giống như các công tắc thông thường.
• Chống chịu tốt: Được sản xuất với độ kín cao, công tắc xoay hoạt động ổn định trong nhiều môi trường khắc nghiệt.
• Thân thiện với môi trường: Đạt tiêu chuẩn chất lượng cao, công tắc này không chỉ hiệu quả mà còn bảo vệ môi trường.
• Độ bền cao: Thiết bị có tuổi thọ dài, giúp tiết kiệm chi phí bảo trì và thay thế.
• Thiết kế thẩm mỹ: Kích thước nhỏ gọn, kiểu dáng đơn giản không chiếm nhiều diện tích và dễ sử dụng.

Nhược điểm:

• Phức tạp trong thao tác: Các tác vụ chuyển mạch đòi hỏi thiết bị kỹ thuật số, có thể gây khó khăn cho người dùng không quen.
• Rủi ro hư hại: Máy tính có thể dễ gặp sự cố hoặc không đảm bảo bảo mật cao khi sử dụng công tắc này.
• Chi phí đầu tư cao: Giá thành của công tắc xoay thường cao hơn so với các loại công tắc khác.
• Mòn theo thời gian: Các thành phần cơ học dễ bị hao mòn, làm giảm hiệu suất.
• Cần tác động vật lý: Công tắc yêu cầu phải có sự tác động vật lý để điều khiển, có thể gây bất tiện.