Việc Mỹ hạn chế xuất khẩu linh kiện điện tử sang Trung Quốc là động thái mới nhất khiến các công ty phải cân nhắc chuyển cơ sở sản xuất chip của mình sang Việt Nam, Ấn Độ hay các nước Đông Nam Á.

Một chuyên gia của KPMG làm việc tại Singapore, Walter Kuijpers cho biết số lượng câu hỏi từ các khách hàng và khách hàng tiềm năng về việc mở rộng quy mô sản xuất chip trên khắp Đông Nam Á đã tăng từ 30% đến 40% so với trước đại dịch.

"Các công ty đang nhận thấy lợi ích trong việc tách biệt các chuỗi cung ứng thay vì chỉ dựa vào một khu vực duy nhất… Những diễn biến địa chính trị gần đây được cho là sẽ đẩy nhanh các chiến lược này", Kuijpers cho hay.

Tháng 10 vừa qua, Mỹ đã bắt đầu yêu cầu các công ty phải có giấy phép xuất khẩu chất bán dẫn hiện đại hoặc thiết bị sản xuất có liên quan sang Trung Quốc. Những doanh nghiệp đó cũng cần có sự chấp thuận của Washington nếu họ sử dụng thiết bị của Mỹ để sản xuất các loại chip cao cấp cụ thể để bán cho Trung Quốc.

Các công ty bán dẫn đã cố gắng tìm cách giải quyết vấn đề này. Công ty sản xuất chip Đài Loan TSMC và các đối thủ Hàn Quốc là Samsung và SK Hynix được cho là đã được miễn trừ một năm để tiếp tục gửi thiết bị sản xuất chip của Mỹ đến các cơ sở của họ ở Trung Quốc.

Nhà sản xuất thiết bị bán dẫn Hà Lan ASML cho biết nhân viên của họ ở Mỹ bị cấm cung cấp một số dịch vụ nhất định cho các nhà máy chế tạo chất bán dẫn hiện đại ở Trung Quốc.

Chuyển từ Trung Quốc sang châu Á

Các lệnh hạn chế này là rủi ro lớn nhất trong một loạt các biến động đối với ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu trị giá 600 tỷ USD.

Trong những năm gần đây, các nhà sản xuất chip - từng bị thu hút bởi khả năng cạnh tranh của Trung Quốc trong lĩnh vực này đã phải đương đầu với chi phí lao động ngày càng tăng ở Trung Quốc, sự gián đoạn chuỗi cung ứng do các hạn chế của Covid-19 và rủi ro địa chính trị gia tăng.

Các nhà sản xuất chip với cơ sở chủ yếu ở Trung Quốc hiện đang phải tìm cơ hội để gây dựng các dây chuyền sản xuất ở nơi khác. Khấu hao thiết bị là chi phí cao nhất đối với các nhà máy loại này.

Sarah Kreps, giám đốc Phòng chính sách công nghệ của Đại học Cornell, nói với CNBC: "Các quốc gia như Việt Nam, Ấn Độ và Singapore có thể đóng vai trò như cầu nối trung lập giữa 'hai người khổng lồ'".

Jan Nicholas, giám đốc điều hành tập trung vào lĩnh vực bán dẫn tại Deloitte cho biết, các công ty muốn chuyển đến một nơi nào gần đó để sản xuất và đạt được sản lượng với hiệu quả cao nhất có thể.

Ông cho biết Đông Nam Á đã trở thành một lựa chọn hiển nhiên cho các nhà máy muốn chuyển ra bên ngoài Trung Quốc.

"Khi đưa ra các quyết định đầu tư lớn, các công ty có xu hướng tránh xa các tình huống rủi ro. Nếu càng có nhiều rủi ro, thì các công ty càng muốn lựa chọn những điều chắc chắn," ông Nicholas nói.

Đông Nam Á được coi là hấp dẫn hơn so với các nền kinh tế sản xuất chip mạnh như Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc). Lí do là vì khu vực Đông Nam Á được coi là trung lập trong bối cảnh căng thẳng thương mại đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc.

Ấn Độ và Việt Nam

Chuyên gia Kuijpers từ KPMG cho biết, Ấn Độ đang nổi lên như một cơ sở sản xuất chip tiềm năng, vì quốc gia này có nguồn nhân tài ngày càng nhiều trong lĩnh vực thiết kế bộ vi xử lý, hệ thống bộ nhớ và thiết kế chip analog.

Ông cho biết thêm rằng Ấn Độ có nguồn lao động dồi dào và chi phí cũng thấp. Tuy nhiên, việc thiếu năng lực sản xuất tại Ấn Độ đang làm giảm sức hấp dẫn của quốc gia này.

Ông nói: "Mặc dù trước đây Ấn Độ đã cố gắng thành lập các đơn vị sản xuất, nhưng các sáng kiến này gặp phải nhiều trở ngại, bao gồm cả chi phí đầu tư vốn cao để thiết lập cơ sở sản xuất".

Việt Nam cũng nổi lên gần đây như một cơ sở sản xuất thay thế cho Trung Quốc đối với các nhà sản xuất chất bán dẫn toàn cầu. Theo CNBC, quốc gia này đã đầu tư hàng tỷ USD vào các khoản đầu tư để thành lập các trung tâm nghiên cứu và giáo dục, thu hút các nhà sản xuất chip lớn đến đây.

Samsung, nhà sản xuất chip nhớ (memory chip) lớn nhất thế giới, được cho là đã cam kết đầu tư thêm 3,3 tỷ USD vào quốc gia Đông Nam Á này trong năm nay. Tập đoàn Hàn Quốc đặt mục tiêu sản xuất linh kiện chip vào tháng 7/2023.

Bất chấp sức hấp dẫn ngày càng tăng của các quốc gia châu Á đối với các nhà sản xuất chip, các chuyên gia chỉ ra rằng Trung Quốc vẫn duy trì vị trí dẫn đầu so với các nền kinh tế về khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực sản xuất chip.

Trong kế hoạch chi tiết "Made in China 2025" được công bố vào năm 2015, quốc gia này đã đặt nền móng cho việc tự cung tự cấp công nghệ trong sản xuất chip.

Chuyên gia Kuijpers của KPMG cho biết, lĩnh vực chip nội địa của Trung Quốc cũng đang phát triển nhờ nhu cầu ngày càng tăng đối với chip trong các ứng dụng như 5G, xe tự hành và trí tuệ nhân tạo.

Ngày nay, Trung Quốc vẫn là một đối tác lớn và là nhà sản xuất chất bán dẫn quan trọng, đặc biệt là các chip cấp thấp hơn. Theo một số ước tính, Trung Quốc là nhà sản xuất chip bán dẫn lớn thứ ba, chiếm thị phần khoảng 16% công suất sản xuất chất bán dẫn toàn cầu.